Kişilerin Kaybedilme Hikâyesi
15.08.1992 Tarihinde Mardin İli Derik İlçesi İpek Yolu Üçyol Kavşağı’nda şimdiki adı ile Ege Tesisleri olan, olay tarihi itibarı ile Çeliksel Petrol Tesisleri olarak bilinen yerde civar köyde yaşayan yurttaşların düzenlediği mitinge katılan Necat TURK(19), Rıdda YAVUZ(24), Serhat BİLEN (18) adlı yurttaşlar mitingin bitmesi ardından görevli askerlerin kitleye ateş etmesi sonucu yaralandıkları, Necat TURK ün karnından yaralandığı, Serhat BİLEN in kafasından yaralandığı, Rıdda YAVUZ’un da karnından yaralandığı ve askerlerce yaralı halde gözaltına alındıktan sonra kendilerinde bir daha haber alamadıkları yönündeki iddiaları ile beraber aileler, 2009 yılında derneğimize başvuru yapmışlardır. Başvuru yapan aileler, kendilerinin de söz konusu mitinge katıldıklarını ve çocukları ile beraber kendilerinin de gözaltına alındığını, kendilerinin serbest bırakıldığını ancak çocuklarından bir daha haber alamadıkların beyan etmişlerdir. Kendi araştırmaları sonucu çocuklarının cesetlerinin Derik belediyesine ait bir mezarlıkta kimsesiz olarak gözüken bir mezar veya mezarlar da olabileceğini düşündüklerini beyan ederek derneğimizden hukuki yardım talep etmişlerdir.
Olayın Hukuki Gelişimi
Aileler başvuru yapıldıktan sonra dernek avukatları tarafından yapılan araştırmalarda söz konusu olay ile ilgili olarak olay tarihinden sonra Derik savcılığı nezdinde ailelerin suç duyurusunda bulundukları, savcılık tarafından yürütülen soruşturmanın, 1995 yılında dönemin ilçe jandarma komutan hakkında Valiliğin soruşturma izni vermemesi nedeni ile durduğunu ve yeni şikâyet tarihi olan 2009 yılına kadar herhangi bir işlem yapılmadığı tespit edilmiştir. Ailelerin başvurusunda sonra alınan vekâletnameler doğrultusunda Derik Savcılığı nezdinde söz konusu şüpheli mezar veya mezarların açılması için talep te bulunulmuş ancak Derik Savcılığı, kaybolan şahısların orada bulunduklarında dair yeterli kanıt gösterilmediği gerekçesi takipsizlik kararı vermiştir. Söz konusu karara karşı Midyat Ağır Ceza mahkemesinde 2010 yılında itiraz edilmiş, Midyat ağır ceza mahkemesi ayrıntılı bir araştırma yapılmadığı gerekçesi takipsizlik kararını kaldırarak dosyayı Derik Savcılığına iade etmiştir. İade kararından sonra savcılığa sunulan yeni deliller ile savcılık mezarın açılmasına karar vermiş ve tarihini de 22.11.2011 olarak belirlemiştir.
Mezar Açmada Talep Edilen Kriterler
Derneğimizi söz konusu mezarın açılması talebinin aynı zamanda şikayet içerikli olduğu, dolayısı delillerin toplanması, ölüm nedenlerinin tam olarak belirlenmesi için BM Minnesota protokolüne (hukukdışı, keyfi ve yargısız infazların önlenmesi ve soruşturulmasına ilişkin) uygun yöntemler ile mezar açılmasını talep etmiştir.
Mezarların Açılması
22.11.2011 tarihinde Soruşturma savcısı, Adli tıp uzmanı ve teknisyenleri, olay yeri inceleme ekipleri, başvurucu aileleri ve dernek avukatlarının hazır bulunduğu esnada mezar açma işlemine başlanmıştır. Söz konusu şüpheli yerin, Belediye mezarlığı içinde bulunan ve 5 adet mezardan oluşan mezar taşlarında herhangi bir ismin bulunmadığı sadece Arapça yazıların bulunduğu bir yer olduğu gözlemlenmiştir. Söz konusu mezarların, 2007 yılında Belediye tarafından yapıldığı ve ancak öncesinde herhangi bir mezarın olmadığı bilgisi edinilmiştir. Öncelikle ailelerin gösterdikleri 5 mezarın ortasında bulunan 2 mezar, işçiler yardımı ile kaldırılmış ve toprak yüzeyde çalışılmaya başlanılmıştır.1.50-
22.11.2011 tarihindeki işleme havanın kararması nedeni ile ara verilmiştir. Gün içerisinde yapılan işlemler tamamı tutanak altına alınarak katılanlar tarafından imzalanmıştır.
23.11.2011 Tarihindeki Mezar Açma İşlemleri
22.11.2011 tarihinde açılmayan 3 mezarın açılmasına ilk mezardan başlanılmıştır. Diğer iki cesedin bulunduğu seviye yakın bir yerde yeni bir ceset bulunmuştur. Söz konusu cesedin ayaklarında ölüm öncesi kırık olduğu tespiti yapılmış yine vücudun da ölüm öncesi oluşan kırık tespiti yapılmıştır. Cesedin üst kısmında elbise olmadığı, ayağında çorap olduğu ve bacaklarında açık renkte yöresel şalvar olarak nitelendirilecek bir şalvarın bulunduğu tespiti yapılmıştır. Cesede ait kemikler ve cesede ait toprak numaralandırılarak delil torbalarına konulmuş. Detektör ile arama yapılmış, toprak eleklenmiştir. Söz konusu ceset ile deliller toplandıktan sonra sıraya göre en son mezar açılmıştır. Benzer seviye de bir cesede ulaşılmıştır. Söz konusu cesedin çıplak olarak gömüldüğü ancak ayaklarında çorapları olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca cesette iç çamaşır lastiği bulunmuştur. Cesedin renkli bir battaniye sarılı bulunduğu, yine cesedin örme olarak nitelendirilebilecek bir bezle sarıldığı tespiti yapılmıştır. Cesede ait kemikler numaralandırılarak delil torbalarına konulmuş, toprak örnekleri alınarak delil torbasına konulmuş, bulunan battaniye ve bez delillendirilmiştir. Cesedin bulunduğu yerde yapılan araştırmada tahminen 7.65 çaplarında deforme olmuş bir mermi çekirdeği bulunmuştur.
Mezarların açılması, cesetlerin topraktan alınması, delillendirilmesi, bulunan elbise parçaları ve harici tespitlerin tümü adli tıp uzmanı tarafında gerçekleştirilmiş ve tüm deliller fotoğraflanmıştır. Cesetlerin alındıktan sonra altında bulunan toprağın sertliği, deneme yolu ile anlaşıldıktan sonra katılanların ortak karar ile çalışmaya son verilmiştir. İşlemler tutanak altına alınmıştır.
Başvurucu ailelerin ve kayıp edilen başka yurttaşların ailelerin DNA eşleştirilmesi için yeteri kadar örnek alındıktan sonra ivedi olarak adli tıp kurumuna savcılık tarafından gönderilecektir.
Sonuç ve Kanaat
Bulunan cesetlerin kimlik tespitleri, ölüm nedenleri, öldürülme biçimleri, öldürülme tarihleri ve yaşları Adlı tıp kurumunun yapacağı çalışmadan sonra belli olacağı bilinmek ile beraber, kimliklerin tespiti veya tespit olunmaması halinde dahi şikâyet hakkımızın kullanılacağı belirtmek ile beraber şu tespitleri kamuoyu ile paylaşma ihtiyacı duymaktayız;
1- Her ne kadar toprak yüzeyinde mezar olarak gözükse de söz konusu yerin bir toplu mezar olduğu,
2- Mezara konulan kişilerin hiçbir dini veya örfi kural dikkate alınmaksızın gelişi güzel olarak konulduğu,
3- Mezara konulan kişilerin normal bir ölüm sonucu yaşamlarını kaybetmedikleri, ölmeden önce acı çekerek yaşamlarını yitirdikleri, işkence ve kötü muameleye maruz kaldıkları, bulunan kurşundan ateşli silahların da öldürülme fiilinde kullanıldığı,
4- Gizli bir şekilde gömüldükleri, mezarın gelişi güzel açıldığı ve yeni tarihli bir olaya ait olmadığı,
5- Bir kısım cesetlerde bulunan elbiselerin sivil yurttaşların günlük yaşamda kullandıkları elbiseler oldukları ve elbiselerin üzerinde firma etiketlerinin bulunduğu
6- Bulunan cesetlerin başvurucu ailelere ait çıkmaması halinde dahi gömülme biçimi, mezarların sahipsiz oluşu, cesetler deki kırıklıklar, diğer şüpheli nedenler ile savcılık tarafında özenli ve ayrıntılı bir soruşturmanın yürütülmesi, olayın gerçekleşme biçimini ortaya çıkaracak şekilde dönemin güvenlikten sorumlu görevlilerini, Belediye görevlileri ve Başkanlarının şimdilik tanık sıfatı ile bilgilerine başvurulmasını,
7- Faili meçhul cinayet, kayıp yurttaşların akıbetlerini ortaya çıkarılacak tarafsız ve bağımsız bir komisyonun kurulması, yine mezar açma işlemlerinin BM protokolüne uygun bağımsız komisyonlar tarafından yapılmasını talep etmeyiz.
8- Bu soruşturma da Adli makamların delillerin toplanmasında duyarlılık gösterdikleri, adli tıp uzmanı ve yardımcılarının yeteri özeni gösterdiği tespiti yapılmıştır.
9- Yapılan çalışmanın kamuoyu ile paylaşılması ve Yargısız infazlar da ki dehşetin kamuoyu tarafından bilinmesi için söz konusu çalışma rapor haline getirilmiştir.
Av. Erdal KUZU, Şube Başkanı
Abdurrahman KIZILAY, Şube Saymanı
Av. Hüseyin CANGİR, Şube Yöneticisi
Av. Faruk YİĞİT, Şube Yöneticisi