3 Mayıs 2018
Türkiye’deki önde gelen insan hakları avukatlarından Eren Keskin, yıllar boyunca Türkiye toplumları için tabu olan meselelere ilişkin insan haklarını savunduğu ve ifade özgürlüğü hakkını kullandığı için, uzun ve ciddi bir hapis tehlikesiyle karşı karşıyadır. Aşağıda imzası bulunan kuruluşlar, Eren Keskin’in hapsedilmesini engellemek için acil uluslararası eylem çağrısında bulunmaktadırlar.
Avukat Eren Keskin (1959) Türkiye’deki İnsan Hakları Derneği’nin eş başkanıdır. Keskin, 30 yıla yakın süredir çekişmeli insan hakları meselelerinde çalışmalar yaparak; azınlık haklarının korunması, kadına şiddetin önlenmesi, militarizme karşı çıkılması ve işkencelere son verilmesine katkıda bulunmaktadır. Keskin aynı zamanda devlet güçleri tarafından cinsel işkenceye maruz bırakılan kadın ve trans kadınlara ücretsiz avukatlık hizmeti sağlayan bir ofisin de kurucusudur. Paris Barosu Konseyinin onursal üyesi olan Keskin, barış ve insan hakları alanındaki çalışmaları ile, 2018 Helsinki Sivil Toplum Ödülü de dahil olmak üzere birçok uluslararası ödülün sahibi olmuştur.
İnsan hakları faaliyetleri nedeniyle Keskin, suikast girişimi de dahil olmak üzere birçok baskıya ve suçlamaya maruz kalmıştır. İfade özgürlüğünün gayretli bir savunucusu olarak Keskin, 1995 yılında “Kürdistan” kelimesini kullandığı için ceza almış ve hapse mahkûm edilmiştir. Eren Keskin bugün tekrar fahiş para cezaları ve ömür boyu sürecek hapis cezası riski ile ivedilikle karşı karşıyadır.
İfade özgürlüğü hakkını desteklemek ve hapse mahkûm edilen gazetecilere sembolik destek sağlamak amacıyla Eren Keskin, 2013 ve 2016 yılları arasında Türk-Kürt çatışmasına ilişkin raporlamaları ile bilinen ve hükümetin faaliyetlerine eleştirel bakabilen az sayıdaki bağımsız gazeteden biri olan Özgür Gündem’in “genel yayın yönetmeni” görevini üstlenmiştir. Genel yayın yönetmeni sıfatı vesilesiyle Türk mahkemelerinde kendisi aleyhine 120’den fazla dava açılmıştır.[1]Keskin, ifade özgürlüğü hakkını kullanan diğer yazarların haber ve yazıları dolayısıyla cezai yaptırımlarla hedef alınmıştır. Türk Basın Kanunu uyarınca, eser sahibinin sorumlu tutulamadığı hallerde ilgili yayınlar hakkında genel yayın yönetmenlerinin sorumluluğuna gidilebilmektedir.
Bu davaların 6’sı mahkeme kararıyla kesinleşmiştir. Bu davalarda suçlamalar “cumhurbaşkanına hakaret” ve “gazetede düzeltme ve cevap yazısı yayımlanmaması”dır. İlgili kararlar uyarınca Keskin’e yaklaşık 72.000 TL (€14.500) tutarında bir ceza uygulanmıştır. Söz konusu para cezalarının ödenmemesi halinde Keskin aleyhine yaklaşık 8.5 yıl hapis cezası uygulanabilecektir. Yalnızca 4 adet dava, zamanaşımı veya beraat nedeniyle, Keskin lehine sonuçlanmıştır.
Diğer 69 davada ise Eren Keskin suçlu bulunmuş olup bu davalar İstinaf Mahkemesi veya Yargıtay tarafından temyiz incelemesindedir. İlgili ilk derece mahkemelerinin kararı bozulmadığı takdirde, Keskin aleyhinde toplam 12.5 yıl hapis cezası ve yaklaşık 460.000 TL (€ 93.000) para cezası uygulanacaktır. Bu davalardaki suçlamalar şu şekildedir: “terör örgütü propagandası yapmak” (Terörle Mücadele Kanunu, Madde 7(2)), “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama” (Türk Ceza Kanunu madde 301), “cumhurbaşkanına hakaret” (Türk Ceza Kanunu, Madde 299)[2], “gazetede düzeltme ve cevap yazısı yayımlanmaması” (Basın Kanunu, Madde 18), “suç faili veya mağdurun kimliğinin açıklanması” (Basın Kanunu, Madde 21(c)), ve “hakaret” (Türk Ceza Kanunu, madde 125).
Nisan 2018 itibariyle Keskin aleyhine açılan ve sonuçlanmayı bekleyen 47 dava bulunmaktadır. Özgür Gündem’deki “genel yayın yönetmeni” sıfatı nedeniyle yürütülen davaların duruşması 3 ve 7 Mayıs 2018 tarihlerinde görülmüştür.[3]Buna ek olarak Keskin, terörle ilişkili suçlamalar dolayısıyla görülmekte olan başka bir davada, Özgür Gündem’in genel yayın yönetmeni, gazetecileri ve danışma kurulu üyelerinin de dahil olduğu dokuz sanıktan birisidir. Söz konusu davada yaklaşık 24 yıl hapis cezası tehlikesi bulunmaktadır. İlgili davanın bir sonraki duruşması 4 Haziran 2018 olarak belirlenmiştir.
Özgür Gündem’in genel yayın yönetmeni sıfatı nedeniyle yöneltilen suçlamalar haricinde Keskin, ayrıca polis tarafından Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 2004 yılında vurulan bir baba ve çocuğa ilişkin olarak[4] yaptığı açıklama[5] nedeniyle ve kolluk kuvvetleri tarafından yapıldığı iddia edilen suiistimal hakkında yazdığı “Radikal Kötülük” başlıklı yazı nedeniyle cezalandırılmıştır.
Çok yüksek sayıdaki suçlamalara ek olarak, Keskin’in insan hakları avukatı olarak sürdürdüğü işler de sekteye uğratılmaktadır: Türkiye Cumhurbaşkanlığının avukatları Keskin aleyhine disiplin yaptırımı uygulanması için İstanbul Barosuna başvuruda bulunmuşlardır. Bu başvuru Keskin’in meslekten men edilmesi ile sonuçlanabilecektir. Keskin aleyhine ayrıca yurt dışı çıkış yasağı da bulunmaktadır.
Keskin aleyhine yargı gücünün aleni olarak suiistimali ve insan hakları topluluklarının temsilcilerinin süregelen hukuki tacizi ortamında, aşağıda imzası bulunan kuruluşlar Eren Keskin’in davasına yüksek düzeyde siyasi dikkat çağrısında bulunmaktadırlar.
Aşağıda imzası bulunan kuruluşlar, İnsan Hakları Savunucularının Durumuna Dair BM Özel Raportörünü, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserini, Basın Özgürlüğüne Dair AGİT Temsilcisini ve Avukat ile Hakimlerin Özgürlüğüne Dair BM Özel Raportörünü; Eren Keskin’e yönelik yakın tehlikelerin hafifletilmesi ve Keskin’in beraatı için Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile acil girişimlerin yapılması konusunda çağrıda bulunmaktadır.
Aşağıda imzası bulunan kuruluşlar, AB ve üye devletlerini, diğer uluslararası kuruluşları ve organları ile birlikte, Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile iletişimde bulunarak aşağıdaki eylemlerde bulunmaya çağırmaktadırlar:
- Eren Keskin hakkındaki suçlamaların düşürülmesi ve Keskin’in beraatı için resmi yöneticiler ve Türkiye hükümeti ile ikili görüşmelerde, basın açıklamalarında bulunmak; Keskin ve Türkiye’deki diğer insan hakları savunucuları ile gazetecilerin korunması meselesini Türkiye hükümeti yetkilileri ile gerçekleştirilen tüm görüşmelerde -ekonomik iş birliği, ticaret ve yatırımın yanı sıra, Türk vatandaşlar için vizesiz seyahat müzakereleri dahil olmak üzere- dile getirmek;
- Türkiye’de insan haklarının savunulması ve ifade özgürlüğü hakkının kullanılmasının cezalandırılmasını kınamak;
- İnsan hakları savunucuları, gazeteciler ve diğer muhalif görüşler aleyhine yürütülen soruşmalarda amacı dışında kullanılan geniş kapsamlı terörle mücadele kanunları dahil olmak üzere, Türkiye’deki kısıtlayıcı yasaların gözden geçirilmesi için çağrıda bulunmak;
- Yazarlar ve yayın yönetmenleri aleyhine geniş kapsamlı suçlama ihtimalini artıran, basın özgürlüğü ve ifade özgürlüğünün engellenmesi için kullanılan, basın kanununun gözden geçirilmesi için çağrıda bulunmak;
- Türkiye’de hukukun üstünlüğü ve temel özgürlüklere yapılan saldırılarda kalkan olarak kullanılan olağanüstü hal uygulamasının kaldırılması için çağrıda bulunmak.
Aşağıda imzası bulunan kuruluşlar, Türk yetkililere aşağıdaki konularda çağrıda bulunmaktadırlar:
- Eren Keskin’in barışçıl ve meşru insan hakları işleri nedeniyle maruz kaldığı her çeşit tacize, yargı düzeyinde olanlar da dahil olmak üzere, son verilmesi;
- Bu süreçte Keskin aleyhine görülen derdest davaların adil yargılanma hakkına uygun olarak devam ettirildiğinin garanti edilmesi;
- Türkiye’deki insan hakları savunucularının barışçıl ve meşru çalışmalarının engelleme veya misilleme korkusu olmaksızın devam ettirmelerinin sağlanması;
- Mesneti olmayan terörizm suçlamaları ile insan hakları savunucularının cezalandırılmasından kaçınılması;
- BM Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 199’de kabul edilen, İnsan Hakları Savunucularına Dair Birleşmiş Milletler Beyannamesinin tüm hükümlerine, özellikle 1, 6(a), 9, 11 ve 12.2. Maddelere, uyulması;
- Uluslararası insan hakları standartları ve Türkiye tarafından onaylanan uluslararası sözleşmelere her şartta saygı gösterilmesinin sağlanması.
[1]Özgür Gündem Ağustos 2016’da darbe girişimini takiben mahkeme kararıyla kapatılmış olup, yazar ve editörleri aleyhine çeşitli ceza davaları açılmıştır. Gazeteye destek amacıyla 100’den fazla kişi, dönüşümlü ve gönüllü olarak kendilerini gazetenin genel yayın yönetmeni olarak yazdırmışlardır.
[2]Bu davalardan birinde, Eren Keskin, Ankara’da 10 Ekim 2015 tarihli barış mitingine düzenlenen 100’den fazla kişinin hayatını kaybettiği bomba saldırısının ardından Özgür Gündem gazetesinde yayınlanan “Onbinler, barışın katledildiği meydana ‘Katil Erdoğan’ diye haykırmak için geri döndü” manşetinden dolayı suçlu bulundu.
[3]Mayıs 2018 tarihindeki davalara istinaden, genel yayın yönetmeni sıfatı ile Hüseyin Aykol ve yazı işleri müdürü sıfatı ile Reyhan Çapan da yargılanan diğer sanıklar arasındadır.
[4]Makbule Kaymaz ve diğerleri / Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 25.02.2014 tarihli kararı, Mahkeme’nin kararlarına ilşikin Bilgi Notu (Information Note on the Court’s case-law) (171), Şubat 2014, https://www.echr.coe.int/Documents/CLIN_2014_02_171_ENG.pdf.
[5]Keskin’in suça konu ifadesi şu şekildedir: “Devlet 12 yaşında bir çocuğu katledecek kadar vahşi bir anlayışa sahip. Türkiye hesap vermek zorunda… Türkiye’nin tarihi kirli bir tarihtir.”
For English, please click here.