TÜRKİYE’DE İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARININ KORUNMASI PROJESİ
İHD Genel Merkezi’nin, Hollanda Hükümeti tarafından desteklenen MATRA Projesi çerçevesinde yürüttüğü “Türkiye’de İnsan Hakları Savunucularının Korunması Projesi” 1 Aralık 2009 tarihinde başladı. 1 Haziran 2011 tarihinde bitecek olan projen Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri başta olmak üzere, Ankara, Adana, İstanbul ve İzmir illerinde yürütülecek.
Projenin Amacı: Projenin genel amacı Türkiye’de insan hakları savunucularının haklarını güçlendirmektir.
Yukarıda söz edilen problemlerin ışığında, bu projenin spesifik hedefleri şunlardır:
-
2009 yılına kadar insan hakları savunucularının maruz kaldığı ihlallerin kapsamını belirlemek,
-
Toplumdaki, özellikle de insan hakları savunucuları, yazarlar, gazeteciler ve akademisyenler gibi özgürlükleri yaymaya çalışan gruplar olmak üzere, oto-sansür mekanizmasını ortadan kaldırmak
-
İnsan hakları savunucularının haklarının ihlal edilmesini önlemek için alınan önlemlerin uygulanmasına yardım etmek.
-
Kamuoyunda insan hakları savunucularının hakları konusunda farkındalığı arttırmak ve toplumsal tartışmalara katkıda bulunmak,
-
Siyasetçileri, yasa koyucuları ve yasa uygulayıcıları etkileyen egemen anlayışı değiştirmek.
Proje Faaliyetleri:
Faaliyet 1: İnsan Hakları Savunucularının Haklarının Durumuna İlişkin Sistematik Gözden Geçirme ve İzleme
Yaşam hakkı, ifade özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğü açısından Türkiye’deki insan hakları savunucularının haklarının ihlal edilmesine ilişkin bir rapor hazırlanacak. Rapor, Türkçeye çevirisi yapılacak olan, insan hakları savunucularının hakları için uluslararası korunmaları da içerecek. Bu rapor, insan hakları savunucularının haklarına ilişkin ihlal türlerini belirlemek ve bu konuda kamuoyunda farkındalığı arttırmak için gerçekleştirilecek. Rapor, ihlallerin altında yatan nedenlere ilişkin bir incelemeyi, bireysel vakaların detaylı incelemesini ve bu durumun düzeltilmesi için önerileri de içerecek. Rapor gönüllü uzmanların katkılarıyla hazırlanacaktır.
Faaliyet 2.a.- İnsan hakları Savunucularının korunmasının geliştirilmesi.
İnsan hakları savunuculara karşı açılan soruşturmalar ve davalara karşı ulusal ve uluslararası kampanyalar düzenleyerek mücadele edebilmek için soruşturma ve dava süreci hakkında detaylı online özel raporlar ve acil eylem çağrıları hazırlanacak.
Faaliyet 2.b.- Hukuki Destek
Haklarında dava açılan 10 insan hakları savunucusuna hukuki yardım sunulacak
Hukuki yardım mümkün olduğunca gönüllü avukatlar tarafından sağlanacak.
Faaliyet 3.- Kamuoyunda Farkındalık Yaratma ve Bilgilendirme
İnsan Hakları aktivizmi üzerine hazırlanacak bir broşür 5000 adet olarak bacılacak ve dağıtılacak.
Yukarıda bahsedilen “Faaliyet 1”e ilişkin olarak hazırlanan rapor 1000 adet basılacak ve Türkiye’de insan hakları savunucularına karşı kamuoyunun tutumunu değiştirmek amacıyla dağıtılacak. Proje çerçevesinde hazırlanan materyallere herkesin ulaşışabilmesi için hazırlanacak web sayfası sürekli olarak güncellenecek.
Faaliyet 4- Yasal Düzenlemeler İçin Karar Vericilerle İşbirliği
“Faaliyet” sırasında oluşturulan tüm materyaller ve bilgiler, parlamentoda soru önergeleri sunmalarına katkıda bulunmak için ilgili yasa koyucularla paylaşılacak. Milletvekillerine yasal düzenlemeler için öneriler de sunacağız.
Yasa koyucular, ihlallere karşı dikkat çekmek amacıyla düzenlenecek kamuoyuna açık toplantıların yanı sıra ve konu üzerine bilgilendirme amacıyla bire bir gerçekleştirilecek toplantılara davet edilecek.
Faaliyet 5- Ağ Kurma
Projenin başlangıç aşamasında, insan hakları savunucularının haklarını savunma mücadelesini güçlendirmek için STK’lar ve kurumlar arasında bir ağ kurulacaktır. Aynı zamanda, insan hakları savunucularının haklarına ilişkin spesifik çalışma yürüten ulusal ve uluslararası STK’lar ile ilişkiler kuracağız ya da mevcut ilişkileri güçlendireceğiz.
Proje sivil toplum yapısını nasıl güçlendirecek?
Türkiye’deki sivil toplum ve demokratik siyaset halen bir dönüşüm içerisinde ve Türkiye’nin bir dönüm noktasında bulunduğu rahatlıkla söylenebilir. Karar verme süreçlerine katılım kavramı Türkiye siyasi kültüründe olumlu bir anlam içermektedir ancak birçok hayati görüşmeye katılım konusunda yeterli ya da resmi olarak tanımlanmış bir kanal yok.
Katılımcı demokratik kanallar yaratmak için arayışlarda bulunan insan hakları savunucuları Türkiye’deki siyasi yaşamın öncüleridir ve bu nedenle 12 Eylül 1980 askeri darbesinden beri aşırı milliyetçiler ve devletin hedefi durumundadır. Gerekçe bölümünde söz edilen son gelişmeler kaygı vericidir ve iktidar partisi AKP’nin “işkenceye sıfır tolerans” politikası gibi insan hakları söylemleri ile çelişmektedir.
İnsan hakları savunucularının acı geçmişini belgelemek ve bu bilgiyi paylaşmak, insan hakları savunucularının yanında yer almak isteyen ancak bugüne kadar yeteri kadar cesaret alamayan insanların artık onların yanında yer alması için olumlu örnekler yaratacaktır.
İnsan hakları savunucularının hakları konunda farkındalığı arttırmak, yürüttükleri insan hakları ihlallerine karşı mücadelelerinin meşruluğunu gösterme konusunda onları teşvik edecektir. Bu durum aynı zamanda, insan hakları savunucularının haklarına ilişkin yasal gözden geçirmeler ve düzenlemeler için kamuoyunda bir tartışma başlatılmasına katkıda bulunacaktır.
Sözü edilen faaliyetler, çalışmalardan yararlanacak tarafların kapasitelerinin büyümesini ve bilgilerinin artmasını sağlayacaktır. Bunun yanı sıra, bu proje vasıtasıyla STK’lar arasında bir ağ kurulmuş olacaktır. Dolayısıyla, İHD ve diğer STK’lar daha etkili ve daha tesirli hareket edecek ve sivil toplumun yapısı daha çok güçlenecek.
STK’ların ağları ve yayınları vasıtasıyla ihlallere kamuoyunun dikkat çekmesini sağlamak, insan hakları savunucularının güvenliği konusundaki korunma mekanizmalarını geliştirecek ve güçlendirecektir. Bu durum aynı zamanda, STK’lar ve devlet kurumları arasındaki işbirliğini ve dolayısıyla sivil toplum kültürünü de güçlendirecektir.
Projenin Hedef Grubu:
Faaliyetin hedef grupları şunlardır; korunma gereksinimi olan 10 insan hakları savunucusu ile diğer insan hakları savunucuları ile örgütleri
Çalışmanın nihani yararlanıcıları şunlardır: Hangi nedenle olursa olsun ihlallere maruz kalan insanlar.
Yararlanıcılar:
-
İnsan hakları alanında faaliyet gösteren STK’lar
-
Meslek odaları (barolar, tabip odaları),
-
Gazeteciler ve medya kurumları,
-
Yasa koyucular, siyasi partiler (550 milletvekili, ilgili bakanlar, hükümet üyeleri, parlamentonun insan hakları komisyonu ve parlamentonun ilgili komisyonları),
-
Yerel halk