1932 yılında Kürt dilinin alfabesini yazan Celadet Bedirxan ve dönemin Kürt aydınları tarafından Latin alfabesiyle çıkarılan Kürtçe dergi Hawar’ın ilk sayısının yayımlandığı 15 Mayıs tarihi, 2006 yılından beri Kürt Dil Bayramı olarak kutlanmaktadır. 1943 yılına kadar ve toplam 57 sayı yayımlanan Hawar dergisinde Kürtçenin Kurmanci, Sorani ve Kırmancki lehçelerinde yazılar yer almıştır.
Türkiye’de Türkçeden sonra en yaygın konuşulan dil Kürtçe olmasına rağmen resmi bir statüsünün olmaması, Kürt diline yönelik baskılar Cumhuriyet tarihi boyunca çeşitli biçimlerde devam etmiştir.
Toplumsal barışın inşası ve çatışmasız bir ortamın sağlanması yönünde önemli adımların atıldığı bu dönemde, “Kürt Sorununun” çözümü ve toplumsal barışın sağlanmasının en temel ilerleme araçlarından birisi kuşkusuz Kürt dili ve lehçelerinin kullanımı önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Yasal hiçbir güvencesi olmadan 2009 yılında Kürtçe yayına başlayan TRT 6 kanalı ve 2012 yılında başlatılan seçmeli ders uygulamaları milyonlarca Kürt yurttaşın anadil taleplerini karşılamaktan oldukça uzaktır. 2025 yılında yapılan 15.000 öğretmen atamasında, Kürtçe dili öğretmenleri için sadece 6 öğretmen atanmıştır. Bu tutumun gerçekçi olmadığı ve resmi düzeyde anadilinde eğitim talebine yönelik bir planlama olmadığının göstergesidir. Anadilinde eğitim için yasal düzenlemelerin yapılması ve eğitim materyalleri, eğitim müfredatı hazırlanması gibi konuların ivedilikle ele alınması gerekmektedir.
Dil hakları, çeşitli uluslararası insan hakları belgelerinde de korunan bir haktır. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi, UNESCO Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşme, Türkiye’nin de içinde yer aldığı Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)’in taraf devletlere uymaları yönünde tavsiyelerde bulunduğu “Ulusal Azınlıkların Eğitim Haklarına İlişkin Lahey Tavsiyeleri”, “Ulusal Azınlıkların Dil Haklarına İlişkin Oslo Tavsiyeleri”, “Radyo ve Televizyon Yayınlarında Azınlık Dillerinin Kullanımına İlişkin Kılavuz” gibi uluslararası belgeler, uluslararası toplumun dil hakları konusunda uyması gereken standartları belirleyen belgelerdir.
Irk, renk, cinsiyet, dil, din, etnik veya toplumsal köken vd. herhangi bir temelde ayrımcılığa uğramadan herkesin en temel insan hak ve özgürlüklerinden eşitçe yararlanabilmesi için mücadele etmeye ve bütün dillere özgürlük istemeye devam edeceğiz.
İnsan hakları savunucuları olarak, derneğimizin genel kurulunda kendi anadilinde, Kürtçe konuşma yaptığı için tutuklanıp yargılanan, daha sonra da katledilen üye ve yöneticimiz Vedat Aydın’ı Kürt Dil Bayramı’nda saygıyla anıyoruz.
Bizler insan hakları savunucuları olarak, herkesin kendi anadilini özgürce kullanma, kendi anadilinde eğitim görme hakkına sahip olması gerektiğini savunuyor ve bu konudaki engellemelerin karşısında durduğumuzu bir kez daha ifade ederek Kürt dil bayramını kutluyoruz.
İnsan Hakları Derneği
