12 Eylül 1980 tarihinde, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları tarafından Türkiye tarihinin en kanlı askeri darbesi gerçekleştirilmiştir. İHD Genel Başkanı Nevzat Helvacı’nın 21 Eylül 1991’de Muğla’da bir panelde açıkladığı verilere göre 12 Eylül 1980 askeri darbesini gerçekleştiren ve kendilerine Milli Güvenlik Konseyi adını veren generallerin 12 Eylül 1980 ile 6 Aralık 1983 tarihleri arasında neden olduğu ihlaller şöyledir;
- 650 bin kişi gözaltına alındı ve 90 güne varan gözaltı sürelerinde ağır işkence gördü,
- 1 milyon 683 bin kişi, komünist, alevi, Kürt, dinci, şeriatçı denilerek fişlendi,
- Açılan 210 bin davada 230 bin kişi Sıkıyönetim Mahkemeleri’nde yargılandı,
- 7 bin kişi için idam cezası istendi, 517 kişiye idam cezası verildi,
- 124 kişinin idam cezası Askeri Yargıtay tarafından onaylandı,
- Haklarında idam cezası verilenlerden 50’si asıldı (18 sol görüşlü, 8 sağ görüşlü, 23 adli suçlu, 1 ASALA militanı),
- İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis’e gönderildi,
- 500 kişi Türk Ceza Kanunu’nun 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı,
- 404 kişi “örgüt üyesi olmak” suçlamalarından yargılandı,
- 388 bin kişiye pasaport verilmedi,
- 30 bin kişi “sakıncalı” olduğu için işten atıldı,
- 525 kamu görevlisi hakkında soruşturma açıldı,
- 14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı,
- 30 bin kişi “mülteci” olarak yurtdışına gitti,
- 366 kişi “kuşkulu bir şekilde” öldü,
- Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi,
- 171 kişinin “işkenceden öldüğü” belgelendi,
- 144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü,
- 14 kişi açlık grevinde öldü,
- 16 kişi “kaçarken” vuruldu,
- 95 kişi “çatışmada” öldü,
- 73 kişiye “doğal ölüm raporu” verildi,
- 43 kişinin “intihar ettiği” bildirildi,
- 937 film “sakıncalı” bulunduğu için yasaklandı,
- 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu,
- Siyasi partiler ve sendikalar kapatıldı, çok sayıda siyasetçi gerekçesiz gözaltında tutuldu ve tutuklandı.
- 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi,
- 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi,
- Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi,
- 31 gazeteci cezaevine girdi,
- 300 gazeteci saldırıya uğradı,
- 3 gazeteci silahla öldürüldü,
- Gazeteler 300 gün yayın yapamadı,
- 13 büyük gazete için 303 dava açıldı,
- 39 ton gazete ve dergi imha edildi,
- Yüzbinlerce yayına el konuldu ve imha edildi. Sadece Bilim ve Sosyalizm yayınlarına ait 113.607 kitap yakıldı. Yayınevi sahipleri gözaltına alındı, tutuklandı, işkence gördü. İlhan Erdost işkence yapılarak öldürüldü.
Bu suçlardan önemli bir kısmı insanlığa karşı suçlar kategorisindedir.
Darbecilerin işledikleri darbe suçu ve insanlığa karşı suçlarla ilgili olarak Türkiye’de ilk olarak Adana Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu tarafından 28 Mart 2000 tarihinde iddianame hazırlanmıştır. Ancak Sacit Kayasu, o dönem HSYK kararı ile meslekten ihraç edilerek yargılamanın önüne geçilmiştir. 28 Kasım 2014 günü yaşamını yitiren sayın Kayasu’yu minnetle anıyorum.
07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı kanunla 82 Anayasasının çeşitli maddeleri değiştirilmiştir. Değişiklik ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’nin 07.07.2010 gün ve 2010/49 E, 2010/87 K sayılı kısmi iptal kararı sonrasındaki hali ile Anayasa değişiklikleri halk oyuna sunulmuştur. Bu değişikliklerin 12 Eylül Davasını ilgilendiren kısmı geçici 15.maddenin yürürlükten kaldırılmasıdır. Geçici 15.madde şu hususları düzenlemekteydi. “12 Eylül 1980 tarihinden, ilk genel seçimler sonucu toplanacak Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanını oluşturuncaya kadar geçecek süre içinde, yasama ve yürütme yetkilerini Türk milleti adına kullanan, 2356 sayılı Kanunla kurulu Milli Güvenlik Konseyinin, bu Konseyin yönetimi döneminde kurulmuş hükümetlerin, 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunla görev ifa eden Danışma Meclisinin her türlü karar ve tasarruflarından dolayı haklarında cezai, mali veya hukuki sorumluluk iddiası ileri sürülemez ve bu maksatla herhangi bir yargı merciine başvurulamaz. Bu karar ve tasarrufların idarece veya yetkili kılınmış organ, merci ve görevlilerce uygulanmasından dolayı, karar alanlar, tasarrufta bulunanlar ve uygulayanlar hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.”
12 Eylül 2010 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu Anayasa değişiklikleri halk tarafından kabul edilmiştir. Referandumun kabul edilmesi ile ilgili YSK’nın 851 sayılı kararı 24 Eylül 2010 günlü Resmi Gazete de yayınlanmıştır.
Başta insan hakları dernekleri (İHD, Mazlum Der) olmak üzere çok sayıda kişi referandumun kabul edilmesi ile birlikte 13 Eylül 2010 günü Ankara Adliyesine giderek, hayatta kalan darbeciler ile darbecilere yardım eden diğer yetkililer hakkında suç duyurusunda bulunmuşlardır. Suç duyurusu dilekçeleri darbe yapma ile bu süreçte işlenen insanlığa karşı suçlar hakkında olmuştur. Suç duyurusu dilekçeleri Ankara Savcılığına verilmesine rağmen savcılık tarafından resen CMK 250.madde ile görevli ve yetkili Cumhuriyet Başsavcı vekilliğine gönderilmiştir. Ankara Başsavcı vekilliğinin (CMK 250.madde ile görevli ve yetkili) 27.09.2010 tarih ve 2010/599 soruşturma nolu ve 2010/115 karar nolu kararı ile görevsizlik kararı verilmiş ve dosyanın normal Cumhuriyet Başsavcı vekilliğine gönderilmesine karar verilmiştir.
Makalenin tamamını okumak için: