2020 yılını kapsayan; İzmir 1 ve 2 Nolu F Tipi (Kırıklar), Buca Kapalı/Açık Cezaevi, İzmir Kadın Kapalı (Şakran), İzmir 1, 2, 3, ve 4 Nolu T Tipi (Şakran), İzmir Çocuk Kapalı (Şakran), Ödemiş T Tipi, Menemen R Tipi, Menemen T Tipi, Akhisar T Tipi, Burhaniye T Tipi Hapishaneleri için; ilgili kurum ve derneklerle yapılan görüşmeler, mahpusların aileleri ve avukatları tarafından derneğimize yapılan başvurular, hapishanelere yapılan avukat ziyaretleri ve mahpuslar tarafından gönderilen mektuplarla sorunların aktarılması sonucunda Ege Bölgesi Hapishanelerinde yaşanan hak ihlalleri, İHD İzmir Şube Hapishane Komisyonu tarafından rapor haline getirilmiştir.
Hapishanelerde baskıcı ve insanlık onuru ile bağdaşmayan yöntemlerle; tecrit, işkence ve yaşam hakkı ihlalleri, hasta mahpusların tedavi ve sağlığa erişimine dair ihlaller, ileri yaştaki mahpuslara yönelik ihlaller, aşırı doluluk ve neden olduğu ihlaller, ceza infaz sisteminde giderek derinleşen ayrımcılık ve benzeri sorunlar 2020 yılında da derinleşerek ve yaygınlaşarak devam etmiştir.
31 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan Korona Virüs (Covid-19) kısa zaman içinde neredeyse tüm Dünya’ya yayılmış ve binlerce insanın ölüme yol açmış/açmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından (Küresel Salgın) Pandemi ilan edilmiştir. 11 Mart 2020 tarihinde ise Sağlık Bakanı Türkiye’deki ilk Covid-19 vakasının tespit edildiğini açıklamıştır. Bu salgın nedeniyle önlemler alınmaya başlamıştır. Adalet Bakanı 13.04.2020 tarihinde hapishanelerde Korona Virüs (Covid-19) testi pozitif çıkan mahpus ve gardiyanları açıklamış, daha sonra bu sayının giderek arttığı farklı farklı hapishanelerde Korona Virüse yakalanan mahpus ve gardiyan sayıları da açıklanmaya devam edilmektedir.
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevfikevleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre; 28.03.2019 tarihi itibariyle, 313 kapalı ceza infaz kurumu, 75 müstakil açık ceza infaz kurumu, 5 çocuk eğitimevi, 9 kadın kapalı, 8 kadın Açık, 7 çocuk kapalı ceza infaz kurumu olmak üzere toplam 396 ceza infaz kurumu bulunmaktadır. Her geçen gün bu hapishanelere yenileri eklenmekte, onlarcası da yapım aşamasındadır. Yine Adalet Bakanlığı’nın Ekim ayında TBMM’ye gönderdiği 2020 bütçe raporunda Türkiye’de 355 hapishanede, 282 bin 703 mahpus bulunduğunu açıklamıştır.
Hapishaneler mahpusların bir arada ve kalabalık, küçük ve hijyenik olmayan koğuşlarda yaşadıkları göz önüne alındığında hijyenin sağlanmasının, kişisel koruyucu tedbir ve önlemlerin alınmasının neredeyse imkansız olduğu söylenebilir. Koğuşlardaki yoğunluk ve hapishanelerdeki hareketlilik de göz önüne alındığında salgın hastalığın hapishanelerde ne kadar hızlı yayılabileceği ortadadır. Raporumuzda yer alan ailelerden ve mahpuslardan gelen bilgilere de bakılacak olunursa hapishanelerde gereken önlemlerin alınmadığı, uygulamalarda keyfiliğin sağlık hizmetlerinde de yetersizlik olduğu ve hak ihlallerinin gittikçe arttığı görülmektedir.
Hapishanelerden gelen başvurular ve avukat görüşmeleri sonucunda tespit edilen ve hale devam eden hak ihlalleri:
- Hapishanelerde bulaşıcı hastalıkların olduğu ve buna ilişkin yeterli tedbir ve önlemlerin alınmadığı,
- Covid-19’a ilişkin kontrollerin, testlerin yapılmadığı,
- Telefon görüşmelerinde kullanılan telefonların dezenfekte işleminin yapılmadığı,
- Kantin fiyatlarının çok yüksek olduğu,
- İşkence ve kötü muamele uygulamalarının olduğu,
- Gardiyanlar tarafından mahpuslara darp ve şiddet uygulandığı,
- Koğuşların kalabalık olduğu,
- Sevk taleplerinin gerçekleştirilmediği,
- Tedavi haklarının engellendiği,
- Ayrımcılık yasağına aykırı davranışlarla karşılaştıkları,
- Dilekçelere cevap verilmediği,
- Yemeklerin kötü ve yetersiz olduğu,
- Yemeklerin yere bırakıldığı,
- Bağışıklık sistemini güçlendirici gıdaların tüketilmediği,
- Bebeklerin kontrollerinin yapılmadığını,
- Kitap, dergi ve gazete yasağı uygulandığı,
- Mahpusların birbirleriyle ilişki kuramadıkları,
- Atölye, spor ve kültürel çalışmaların engellendiği,
- Ortak alanların ve havalandırmanın az kullandırıldığı veya kullandırılmadığı,
- Tecrit uygulamaları,
- İlaçların, mamaların düzenli olarak verilmediği veya hiç verilmediği,
- Yatacak yerlerin bulunmadığı, mahpusların dönüşümlü yataklarda yattığı veya yerde yattığı,
- Hijyenik ortamın sağlanmadığı,
- Hapishanelerde intihar ve ölümlerin yaşandığı,
- Aramaların keyfi olması, arama sırasında eşyaların talan edildiği, eşyalara el konulduğu, hijyen kurallarına aykırı olarak aramaların gerçekleştirildiği,
- Yasaklı olmayan kitap, dergi, gazetelerin verilmediği,
- Mektuplara ve yazılı defter vs tarzı şeylere el konulması,
- İletişim haklarının keyfi kullandırıldığı veya hiç kullandırılmadığı,
- Hastaneye sevklerin gerçekleştirilmediği,
- Ayrımcılık yasağına aykırı uygulanmaların gerçekleştiği,
- Revire çıkartılmadıkları,
- Yemek ve sıcak su gibi temel ihtiyaçların yetersiz karşılandığı veya hiç karşılanmadığı ve bunun ceza uygulaması şeklinde gerçekleştirildiği,
- İHD ve diğer kurumlara gönderilen mektuplara el konulması, gönderilmemesi,
- Görüşe çıkarılmama,
- Özel eşyalarından yararlandırılmadıkları,
- Battaniye, yastık gibi malzemelerin yırtık olduğu,
- Temizlik ve dezenfekte işlemlerinin yapılmadığı,
- İçme suyunu kendilerinin temin ettiği ve paraları olmadığı takdirde ulaşamadıkları,
- Mahpuslara eldiven, maske, kolonya ve dezenfektan verilmediği,
- Suyun kısıtlı ve ölçüyle verildiği,
- Temizlik malzemelerinin az miktarda verildiği veya hiç verilmediği,
- Kantin fiyatlarının çok yüksek olduğu,
- Bozulan musluk vb. sorunlar için mahpuslardan para alındığı,
- Tuvalet ve banyoların bir tane olduğu, yetersiz olduğu ve hijyenik olmadığı,
- Kürtçe-Türkçe yazılı savunmasına cezaevi idaresinin el koyduğu ve savunma hakkının engellendiği,
- Keyfi hücre cezaları ve disiplin cezaları verildiği,
- Koğuşlarda eşyalarını koyacakları yeterli alanın olmadığıdır,
- Hapishane idarelerinin ve gardiyanların keyfi uygulamaları,
- Ortak alanların ve havalandırmanın az kullandırıldığı veya kullandırılmadığı,
- Tecrit uygulamaları,
- İlaçların, mamaların düzenli olarak verilmediği veya hiç verilmediği,
- Havalandırmadan ve diğer aktivitelerden yararlanamadıkları,
- Aile ziyaretlerinin çok sınırlı olduğu veya yapılmadığı,
- Temizlik ve dezenfekte işlemlerinin yapılmadığı
Raporun tamamı için: Ege Bölgesi 2020 Yılı Hapishaneler Raporu- 19.03.2021
