Cenevre – 24 Mart 2020
Birleşmiş Milletler’in on komite başkanı* Salı günü yaptıkları açıklamada, COVID-19 pandemisinin kamu sağlığına karşı oluşturduğu tehditle mücadele etmek için hükümetlerin aldığı tedbirlerde insan haklarına saygının güvence altına alınması için dünya liderlerine çağrıda bulundu.
Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi Başkanı ve komite başkanlarını biraraya getiren grubun mevcut başkanı Hilary Gbedemah, “Yalnızca bütün insanları COVID-19 stratejilerine dahil ederek pandemiyle mücadele edilebilir” dedi.
On uzman, devletlere ayrım yapılmaksızın herkesin yaşam ve sağlık haklarının korunması ve ihtiyacı olan herkesin sağlığa erişiminin sağlanması için tedbir almaları çağrısında bulundu. Uzmanlar hükümetlerden; içlerinde yaşlılar, engelli bireyler, azınlıklar, yerli halklar, mülteciler, sığınmacılar ve göçmenler, özgürlüğünden yoksun kılınan kişiler, evsizler ve yoksulların da bulunduğu COVID-19’un etkilerine karşı özellikle savunmasız olanlara ayrıca özen göstermelerini istedi. Uzmanlar ayrıca kadınların pek çok toplumda hasta aile üyelerinin birincil bakıcıları olmalarından dolayı orantısız bir şekilde yüksek risk grubunda olduklarının da altını çizdi.
“Damgalandıkları veya marjinalize edilme ihtimali bulunan bir gruba ait oldukları için hiçkimse sağlık hizmetinden mahrum edilmemelidir” diyen Gbehemah “Devletlerin finansal, sosyal ve mali destek de dahil olmak üzere sağlık sigortası veya sosyal güvenliği olmayanlar gibi (durumdan) özellikle etkilenenlere hedefe yönelik destek sağlaması gerekir” diye ekledi.
Hedefe yönelik desteğin diğer hakları da içerecek şekilde genişletilmesi gerekmektedir. Kapsamlı hareket kısıtlaması uygulayan ülkelerde hükümetler, başta çocuklar ve gençler için uzaktan eğitim de dahil olmak üzere eğitime erişimin sürdürülmesi için mümkün olan bütün araçları kullanmalıdırlar. Engelli öğrencilerin de aynı eğitim fırsatlarına eşit şekilde erişmeleri gerekmektedir. Devletlerin ayrıca hiçkimsenin ihmal edilmemesi için en savunmasız bireylere temel mal ve hizmetlerin sağlanmasını güvence altına almaları gerekmektedir.
Başkanlar bu pandeminin yolaçtığı korku ve belirsizliğin bireylerin günah keçisi haline getirilmesine ve önyargılara yolaçabileceği konusunda da uyarıda bulundular. Gbedemah, “Devletler ırkçılık ve yabancı düşmanlığına veya ölçüsüz milliyetçiliğin artışına karşı koruma sağlama yolları da dahil olmak üzere dayanışma duygusunun hakim olması için etkin adımlar atmalıdır” dedi.
Gittikçe artan sayıda devlet seyahat özgürlüğü sınırlandırmaları ve barışçıl toplantı ve mahremiyet kısıtlamaları gibi insan haklarını etkileyen kati denetimler getirdi.
Gbedemah, “Bu denetimlerin geçerli bir yasal çerçeve uyarınca gerçekleştirilmesi gerekir. Olağanüstü hal ilan eden ülkelerde bu ilanın ulusun hayatına karşı tehdite bağlı olarak istisnai ve geçici, kesin surette gerekli ve haklı olması gerekmektedir” dedi.
Gbedemah, “Olağanüstü hal veya başka herhangi bir güvenlik önleminin insan hakları ilkeleri doğrultusunda alınmış olması ve hiçbir surette muhalefeti bastırmak için bahane olarak kullanılmaması gerekmektedir” diye ekledi.
*Sözü edilen on Birleşmiş Milletler insan hakları antlaşması BM Genel Kurulu tarafından kabul edilip Devletler tarafından onaylanan yasal bağlayıcılığı bulunan antlaşmalardır. Bu on antlaşma birimi veya Komitesi şunlardan oluşmaktadır: BM İnsan Hakları Komitesi; Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi, Irk Ayrımcılığının Önlenmesi Komitesi, Engelli Hakları Komitesi, Çocuk Hakları Komitesi, Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, İşkenceye Karşı Komite ve ona bağlı İşkencenin Önlenmesi Alt Komitesi, Zorla Kaybetmeler Komitesi ve Göçmen İşçiler Komitesi.