Deprem Bölgesindeki Hapishanelerde Yaşanan Hak İhlallerini İzleme Raporu

6 Şubat 2023 tarihinde, saat 04.17’de Maraş ili Pazarcık ilçesi merkezli 7.7 büyüklüğünde ve saat 13.24’te Maraş Elbistan ilçesi merkezli 7.6 büyüklüğünde olmak üzere iki büyük deprem meydana gelmiş ve bu depremler büyük bir yıkım ve can kaybına yol açmıştır. Depremden etkilenen illerdeki hapishanelerde yakınları bulunan aileler kurumumuzu arayarak bilgi talebinde bulunmuşlardır.

Ancak mahpus aileleri ile yapılan görüşmelerde özellikle Malatya ilinde bulunan hapishanelerde bulunan mahpuslarla iletişimin sağlanamadığı ve mahpusların yaşamlarından endişe edildiği tarafımıza aktarılmıştır. Yine aynı tarihte Maraş/Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’nde bulunan mahpus aileleri tarafından bu hapishanede depremden kaynaklı gaz kaçağı olduğu, mahpuslara maske dağıtıldığı ve bazı mahpusların gazdan etkilendiği bilgisi verilmiştir.

7 Şubat 2023 tarihinde sosyal medyada yayınlanan haber ve görüntülerde ise Malatya Hapishanesinde isyan çıktığı, jandarma tarafından ateş açıldığı, ölülerin ve yaralıların olduğu yönünde haberler yayılmıştır. Bu haberler üzerine aynı günün sabahı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü personeli ile görüşülmüş ancak telefon ile bilgi veremeyecekleri ve bahsedilen konuya dair de bilgilerinin olmadığı söylenmiştir. Bunun üzerine bölgede görev alan milletvekillerine ulaşılmış ve bu söylentileri teyit etmeleri istenmiştir. Ancak sağlıklı bir bilgi alınamamıştır. Aynı gün TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Hapishane Alt Komisyonu tarafından “Olayın doğrulandığı, Malatya E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde firar olayı olduğu, mahpusların isyan çıkardığı, yaralıların olduğu ancak ölüm olmadığı” aktarılmış fakat yine resmi bir açıklama yapılmamıştır. Tüm gelen bilgi talepleri üzerine 7 Şubat 2023’te Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na acil bilgi talepli yazı yazılmış ve sosyal medya üzerinden de bilgi talep edilmiştir.

Aynı gün Maraş/Türkoğlu 1 ve 2 No’lu L Tipi Hapishanelerinde mahpusların Kayseri ve çevre illerdeki hapishanelere sevk edileceği bilgisi alınmıştır. Bu hapishanede bulunan mahpusların aileleri hapishane idaresini aramışlar ancak bir sevkin olmadığı ve mahpusların en kısa sürede ailelerini arayacağı söylenmiştir.

7 Şubat’ta bir milletvekili, yetkililerin “Malatya cezaevinde isyan, firar girişiminin doğrulandığını, ölüm konusunda böyle bir bilgi yok denildiğini, cezaevindekilerin başka yerlere nakledildiğini, Elbistan ve Maraş cezaevlerinde de başka cezaevlerine nakiller yapıldığını, ısıtma vb. konularda sıkıntılar olduğunu kabul ettiklerini, genel olarak da cezaevlerinden aileleri aramaları için olanak sağlandığını söylediklerini” aktarmıştır.

8 Şubat 2023’te Maraş (Aksu) E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde “Deprem dolayısıyla hapishanenin zarar gördüğü, duvarlarda büyük çatlaklar, dökülmeler meydana geldiği, özellikle Adana civarından gelen adli mahkumların ‘Biz burada öleceğiz acil tahliye edin dediklerini’ hapishane yönetiminin ‘Bakanlıktan bilgi bekliyoruz biz karar veremeyiz’ dediklerini, mahpusların Hapishane Savcısı ile görüşme talep ettiklerini, savcıdan da tahliye edilmelerini istediklerini, yoksa isyan çıkaracaklarını belirttiklerini, savcı tahliye talebini reddedince, isyanı başlattıklarını, Özel Harekat ekiplerinin geldiğini, yaklaşık 1000 mermi atışının yapıldığı, Suriye uyruklu bir mahkûmun öldürüldüğünü, daha sonra anlaşma sağlandığını ve başka cezaevlerine gönderildikleri” iddia edilmiştir.

8 Şubat 2023 tarihinde Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Mersin Şubesi’ne yapılan başvurular sonucunda avukatlar tarafından Maraş/Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirilmiştir. Yapılan ziyarette yetkili kimse olmadığından ve hapishanenin kısmi barınma merkezi olarak kullanılmasından ötürü görüşme yaptırılamayacağı bilgisi verilmiş, ayrıca tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği ifade edilmiştir.

8 Şubat’ta Maraş/Türkoğlu L Tipi’nde mahpusların çeşitli illere sevk edildiği bilgisi aileler tarafından verilmiştir.

8 Şubat günü Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’nden yaşanan olaylara dair sosyal medya hesaplarından görüntüler paylaşılmış ve ayrıca bir mahpusun ailesi ile yaptığı telefon görüşmesi de paylaşılmıştır. Görüşmede “Mahpuslara ateş açıldığı” söylenmiştir. Paylaşılan video ve resimlerde binalardan dumanların çıktığı, mahpusların yaralı halde yerde yattığı, avluda yangın çıktığı ve mahpuslarla görevlilerin karşı karşıya geldiği görülmüştür.

8 Şubat’ta ÖHD Mersin Şube avukatları Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirmiştir. Yapılan açıklamada; “Hatay Hapishanesi’nde yaşandığı iddia edilen olaylar sonrası şubemiz üyeleri tarafından cezaevi ziyareti yapılmıştır. İsyan çıktığı ve müdahale edildiği ifade edilmiş olup; ölü ve yaralı konusunda bilgi paylaşımı yapılmamıştır. Tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği bilgisi paylaşılmıştır.” şeklinde bilgilendirme yapılmıştır.

 

Raporun tamamına erişmek için: Deprem Bölgesindeki Hapishanelerde Yaşanan Hak İhlallerini İzleme Raporu 15.03.2023