İnsan Hakları Derneği Urfa Şubesine ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Urfa Şubesine yapılan yoğun başvurularda Şanlıurfa 2 Nolu T tipi Kapalı Cezaevinde; “07.10.2021 Tarihinde idarenin mahpuslara koğuş değişikliği dayatması sonucunda kabul etmeyen mahpuslara kötü muamelede bulunulduğu, mahpusların ciddi şekilde darp edildiği ve gerekli sağlık raporu alınmadığı ve tedavinin yapılmadığı” yönünde iddialarda bulunulmuştur. Yaşanan hak ihlallerinin tespiti ve raporlanması amacıyla İnsan Hakları Derneği ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği adına bir heyet oluşturulmasına karar verilmiştir. Derneklerimiz 09.10.2021-11.10.2021 tarihleri arasında gelen yoğun hak ihlalleri iddiaları nedeniyle bu hapishaneyi 09.10.2021 ve 11.10.2021 tarihinde ziyaret etmiş, başvurucular ve idare ile görüşülmüş olmakla bu rapor düzenlenmiştir.
ŞANLIURFA 2 NOLU HAPİSHANESİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİ
Bu cezaevi Mayıs 2016 tarihinde faaliyete başlamıştır. Şanlıurfa-Diyarbakır karayolu üzerinde kurulan cezaevi kampüsü Hilvan Merkezine 15 km, GAP havalimanına 5 km mesafede Kırbaşı mahallesi mevkiindedir.
2 nolu Kapalı Ceza İnfaz kurumu 1000 kişilik kapasitelere sahip olup, kapalı kısım içerisinde on kişilik, üç kişilik ve tek kişilik tutuklu-hükümlü koğuşları, mahkum kabul birimi, müşahede odası, revir, psiko-sosyal servis, kapalı ve açık spor salonu, tiyatro benzeri sanatsal etkinlikler, konferans ve toplantı salonu olarak kullanıma uygun çok amaçlı salonu, kütüphane, açık görüş salonu, avukat görüşme odaları, kapalı görüş bölümleri, kantin, ayrıca ziyaret kabul salonunda ziyaretçi kantini, tutuklu-hükümlü ve personel yemekhaneleri, idari kısım ve merkez kontrol bölümü bulunmaktadır.
HEYETİN ŞANLIURFA 2 NOLU T TİPİ HAPİSHANESİ İLE İLGİLİ TESPİT VE KANAATLERİ
- Heyetimiz mevcut tutuklu ve hükümlü sayısının her iki cezaevinin kapasitesinin çok üzerinde olduğunu tespit etmiştir.
- Heyetimiz, mahpusların tutarlı beyanlarından, Mahpusların koğuş değişikliği gerekçe gösterilerek, koğuşların değiştirilmeye zorlandıkları ve resmi kararı talep ettikleri zaman cezaevi idaresince darp ve cebire maruz kaldıkları, bu haliyle işkence ve kötü muamele yasağının ihlal edildiğini belirlemiştir.
- Heyetimiz hasta ve yaşlı mahpusların da kötü muameleye maruz bırakıldıklarını belirlemiştir.
- Görüşülen mahpusların bazılarında belirgin morluk ve kızarıklıkların olduğu tespit edilmiştir.
- Heyetimiz yapılan koğuş değişikliklerinin gerekçesiz ve açıklamasız olduğu kanaatindedir.
- Heyetimiz mahpusların nakledildikleri koğuşların hijyen standartlarına uygun olmadığı kanaatindedir.
- Mahpusların sağlık kuruluşlarına sevklerinin yapılmadığı ve bazı mahpusların hekim raporunun alınmadığı tespit edilmiştir.
- Heyetimiz yapılan bu koğuş değişiklikleri sonucunda farklı politik düşünceye sahip mahpusların yan yana koğuşlara konulmasının güvenlik riski yaratacağı kanaatindedir.
- Heyetimiz, tüm yaşanan ihlal vakalarının yönetimsel değişikliklerden sonra daha da büyüdüğü, bu ihlallerin sistematik bir şekilde yürütülmek istenildiği kanaatindedir. Söz konusu keyfi ve otoriter yaklaşımın, başta hasta ve yaşlı mahpusların sağlık durumlarının kötüleşmesine sebep olabileceği ve benzer hukuk dışı uygulamaların gerçekleşmesine zemin hazırlayacağı kaygımızı da dile getirmek isteriz.
SONUÇ VE ÖNERİLER
- Öncelikle söz konusu cezaevlerinin kanunda belirtilen standartlara uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve özelde Ceza Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünün taraf olduğu uluslararası sözleşmelere ve insan haklarına uygun olarak koşulların düzeltilmesi gerekmektedir.
- Meydana gelen olaya ilişkin derhal soruşturma başlatılması ve kötü muamele- işkenceye maruz kalan mahpusların hastaneye sevklerinin bir an evvel gerçekleşmesi gerekmektedir.
- Mahpusların beyanlarında geçtiği üzere kötü muamele ve işkence yasağına aykırı davranan görevli personeller ile ilgili adli ve idari soruşturmanın başlatılması gerekmektedir. Başlatılacak olan soruşturmanın adil ve hakkaniyete uygun bir biçimde sürdürülmesi gerekmektedir.
- Dilekçe ve hak arama hakları üzerinde uygulanan tüm fiili engellerin derhal ortadan kaldırılması gerekmektedir.
- Heyetimiz; cezaevi rejimi, fiziki koşullar, sağlık tedbirindeki hassasiyet ve uygulanan muameleler hakkında etkili bir idari ve yargısal denetim sağlanması gerektiğini tespit etmiştir. İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezanın Önlenmesi için gerekli ulusal ve uluslararası hukuk uygulanmalıdır.
Ayrıca Cezaevlerinde süre gelen hak ihlalleri ve cezaevi idaresince mahpuslara yönelik 07/10/2021 tarihinde gerçekleştirilen işkence ve kötü muameleye ilişkin “bağımsız” denetim mekanizmalarının oluşturulması için devlet yetkililerini derhal gerekli çalışmaları başlatmaya davet etmektedir. Söz konusu kapalı ceza infaz kurumunda yaşanan hak ihlallerine karşı Adalet Bakanlığını ve TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonunu göreve davet ediyoruz. 12/10/2021
Raporun tamamı için: Sanliurfa_2NoluT_Tipi_Raporu
ÖHD URFA ŞUBESİ
İHD URFA ŞUBESİ